Als het gaat om het thema ‘verzoening’ wordt vaak Genesis 33 aangehaald, waarin het bekende verhaal van twee broers wordt verteld. Jakob steelt het eerstgeboorterecht en Esau is daar boos over. Uiteindelijk vindt tussen de twee broers verzoening plaats. Esau stelt voor om samen verder te gaan, hun kuddes en manschappen samen te voegen. Dat wil Jakob niet en ze vervolgen elk hun eigen weg.
Voor Jakob zijn de aankomst in het beloofde land en de verzoening met zijn broer het beginpunt van een volgende etappe. De nachtmerrie waarin hij terechtkwam nadat hij de zegen van zijn broer had gestolen, probeert hij te veranderen in een droom waarin broers en zussen elkaar tot zegen zijn. De droom om aan elkaar vastgebonden te zijn, als in een gevecht, en het ontnuchterend ontwaken in het besef dat de ik alleen blijft met zijn droom. Jakob vlucht niet langer weg voor die droom, maar gaat zijn broer tegemoet. In Genesis 32, 30 lezen we ‘Vannacht heb ik God gezien van aangezicht tot aangezicht, en mijn leven is gered’. Na die donkere nacht gaat de zon op, stralend, en begint voor Jakob een nieuwe dag (32, 31). Hij ging met een gestolen zegen op reis, en komt terug als iemand die de ander, Esau, tot zegen kan zijn.
De relatie ik en jij
Het lied ‘Jij bent van jou’ van Huub Oosterhuis gaat over deze relatie tussen een ik en een jij – tussen een mens en God.
Die nacht werd mij een nieuwe naam gegeven.
Geschonken werd mij nog een tijd van leven.
En even, tot de morgen daagt,
Is wat ik vraag en wat jij vraagt,
Vervuld en één. Toen ging jij heen
En bleef ik met mijn droom alleen.
(Bron: Zangen van Zoeken en Zien, nr. 175)
Thuis komen
‘In het huis van God’ is een liedtekst van Sytze de Vries, waarin in 19 strofen een samenvatting van de Abrahamsverhalen uit Genesis wordt bezongen. De melodie is geschreven door Willem Vogel. Strofe 13 en 14 handelen over Jakob:
Om echt thuis te komen
Wacht hem nog een heel gevecht
Met zijn broer en met zijn God.
Door het donker moet hij, tot
Zegen hem wordt toegezegd.
Jakob vindt zijn broeder,
En hij ziet zijn aangezicht!
Uit het water opgestaan
Kan hij nu weer huiswaarts gaan
In het eerste, nieuwe licht.
(Bron: Jij, mijn adem, nr. 43)
Verlangen
Henk Jongerius schreef ‘Vervul ons verlangen’, als een lied bij de opening van een viering. De melodie is van Jan Raas. De vier strofen roepen op tot vervulling van het verlangen (1) naar vrede op aarde, (2) uw mensen te worden, (3) naar liefde en leven, (4) naar vriendschap en vrijheid. In de tweede strofe zingen we over de verzoening:
Vervul ons verlangen
Uw mensen te worden,
Roep ons bij name,
Verzoen onze zonden.
(Bron: Voor wie gedenken: verzamelde liturgische gezangen, blz. 464)
Laatste wordt eerste
Ten slotte noemen we een bekende liedtekst van Willem Barnard, ‘De eersten zijn de laatsten’, met een melodie van Frits Mehrtens. Barnard baseert dit lied ‘van de twee broers’ op het verhaal van Esau en Jakob: niet de oudste wordt de erfgenaam, maar de achteruitgezette, de ‘verloren zoon’, de minste van de twee broers. Barnard schreef de tekst als ‘schriftuurlijk lofgezang’ bij Genesis 33. In Liedboek 2013 is het lied geplaatst in de rubriek ‘Samen leven – Gerechtigheid’, volgend op ‘De laatsten worden de eersten’ (lied 990), eveneens van Barnard en Mehrtens. Dat lied bevat een verwijzing naar Lucas 14:1-11, een gelijkenis die bij gebruik van het klassieke leesrooster aan de orde komt wanneer het tegen Grote Verzoendag loopt.
God moge ons behoeden,
Wij zien elkander aan,
De broeder kent de broeder
Als een die voor moet gaan.
(Bron: Liedboek 2013, lied 991; Gezangen voor Liturgie, lied 418).
Deel dit bericht op:
Auteur: Ellen van der Sar (1963) is bestuurder en manager in de kunst- en cultuursector. Zij werkt mee aan de Kerkliedwiki. Daarnaast is zij redactiesecretaris van ‘Heilig spel’.
Dit artikel verscheen eerder in: Heilig spel, werkschrift 1 – januari 2023, p.5-7.
Afbeelding: Ontmoeting tussen Esau en Jacob door Giovanni Maria Bottala, Public domain, via Wikimedia Commons.
